Werf de Noord

Werf de Noord (in de volksmond de Nieuwe Werf).

Werf C van der Giessen & Zonen´s!

Gegevens grootste scheepsbouwhal West Europa.

JAN ULRICH SMIT heeft zich in 1903 uit het bedrijf van zijn vader teruggetrokken en heeft van CORNELIS VROEGE een terrein gekocht aan de Hoogendijk, in de polder Ruigenhil, ter grootte van ca. 5,4 ha. Dit terrein wordt door de fa. Visser en Smit te Papendrecht opgespoten en daarna ingericht tot scheepswerf met 3 hellingen en een haven van 130 bij 50 meter (in de volksmond lange tijd genoemd als "de Nieuwe werf"). Bij notariële akte van 4 juli 1904 wordt dan door hem, met als aandeelhouders CORNELIS SMIT en HENDRIK JAN SMIT, opgericht de 'Naamloze Vennootschap Werf de Noord'.
JAN ULLRICH SMIT was ook medeoprichter van het Alblasserdamse Drinkwaterbedrijf en van het acetyleen- en zuurstofbedrijf 'De Alblas' te Alblasserdam. 
Toegerust met de ervaring en wilskracht van zijn voorgeslacht, legde JAN ULLRICH SMIT het fundament voor de onderneming, die het 99 jaar zou volhouden. Dit was niet een periode van alleen maar voorspoed, want als ooit de scheepsbouw ondervonden heeft van hoe nauw deze tak van industrie verbonden is met de ups en downs van de scheepvaart, dan is dat wel in de eerste helft van de 20e eeuw geweest. In deze periode immers vielen twee wereldoorlogen en twee economische crises van ongekende hevigheid.
Het eerste schip van Werf de Noord was bouwnummer 1: EBEN HAEZER. Gebouwd in opdracht van LEOPOLD HENKE te Rotterdam.
Dit schip was een rijnlicht van 95 meter lengte en 2.270 ton draagvermogen, contract werd getekend op 5 januari 1905.

Aan boord van een afgeleverd schip werd bovenstaande naamplaat aangebracht.

Reeds voor de eerste wereldoorlog werden door Werf de Noord kleinere zeeschepen voor rekening van buitenlandse opdrachtgevers gebouwd. De tonnage, die tijdens de oorlogsjaren in Nederland voor buitenlandse rekening werd gebouwd, nam voortdurend toe. De opdrachten kwamen hoofdzakelijk uit Scandinavische landen, daar hun eigen werfcapaciteit te gering was. Naarmate de oorlog echter langer duurde werd het moeilijker deze opdrachten uit te voeren, hoofdzakelijk aks gevolg van gebrek aan materiaal. Dit werd steeds hoger en de lonen werden hoger. Echter ook de vrachten en de prijzen der schepen liepen op. Na de oorlog was de vraag zo groot dat de werven volgeboekt raakten. De wereldtonnage was met 25% verminderd en moest op korte termijn worden aangevuld. Hieraan kan alleen worden voldaan door de werfcapaciteit aanzienlijk uit te breiden.

Thames barges, hier werden er veel van gebouwd bij Werf de Noord.

Luchtfoto Werf de Noord uit 1937, links (zie pijl) bevind zich machinefabriek Van der Lee.

Op 10 mei 1940 wordt ons land in de tweede wereldoorlog betrokken. Een ieder weet hoe de overweldigers ons land in enkele dagen onder de voet liepen en hoe de Duitse luchtmacht verschillende steden bombardeerde. Ook Werf de Noord en 25 woningen van het personeel worden bij het bombardement van Alblasserdam op 11 mei 1940 prooi der vlammen. De aanwezige schepen blijven echter voor vernieling gespaard, behoudens enige granaattreffers. Met bitterheid vervuld staat de directeur met de bedrijfsleider en nog een aantal medewerkers op de morgen van de 15 mei bij de puinhopen van hetgeen eens Werf de Noord was. Wat met zoveel toewijding en energie was opgebouwd, is in één slag vernield. Maar ook hier blijkt wat de Hollandse onverzettelijkheid onder zulke omstandigheden vermag. Aan de arbeiders wordt medegedeeld, dat ´s middags om 1 uur met het puinruimen en met het herstel van de bedrijfsmotor en de overige werktuigen een aanvang zal worden gemaakt.
In 1939 was de brug over de Noord geopend. Op 10 mei 1940 zag de brugwachter de bezetter aankomen vanuit Ridderkerk en besloot de brug open te zetten. Het Nederlandse leger was 10 mei 1940 op weg naar Rotterdam, de route via de brug over de Noord was gestremd, de militairen hebben hun fietsen langs de Hoogendijk geplaatst en hun bivak opgezet onder het viaduct. De volgende dag kwam de bezetter met bommenwerpers en gooide het centrum van Alblasserdam en Werf de Noord plat. Bij dit bombardement lieten 32 Alblasserdammers het leven.

Foto werd gemaakt nadat Werf de Noord getroffen was door het bombardement van 11 mei 1940.

Op 25 augustus 1941 werd door de heer J.C. Smit Collectieve procuratie verleend aan de heer J.U. Smit.
 

Werf de Noord bracht ieder jaar een kalender uit met prachtige plaatjes van schepen, 
hieronder staat zo'n plaatje afgebeeld.

Bovenstaande foto werd gemaakt in 1954, is deels een zoekplaatje, uiterst links staat dhr. ARIE TUYTEL (bedrijfsleider), in het midden staat directeur JC SMIT (1892-1975), linksachter hem staat zijn zoon JU SMIT (1918-1986) en rechtsachter hem staat procuratiehouder HENDRIK TREURE, uiterst rechts staat de heer H RECOURT (1898-1997).
Aanvullingen zijn welkom!

Bovenstaande foto werd eveneens genomen in 1954, op deze foto staan allen die meer dan 40 jaar in dienst waren, uiterst link staat A VAN 'T HOF, 3e van rechts (voorste rij) is C VAN HOMOET.
A VAN 'T HOF en C VAN HOMOET woonden achterin de Oranjestraat te Alblasserdam.

Werf de Noord had een hoofdkantoor dat parallel liep aan de reparatiehellingen, dit gebouw was slechts 2 verdiepingen hoog, hierin gevestigd waren naast de bedrijfsadministratie ook de tekenkamer, de kamer voor de directie, de kantine en het centraal magazijn.

Het personeel van Werf de Noord werd na werktijd ook beziggehouden, de volgende verenigingen  zijn ontstaan:
Toneelvereniging, gaven eens per jaar een uitvoering tijdens feestavond personeelsvereniging.
Voetbalvereniging, er was een bedrijvencompetitie.
Biljartverenigingen. De biljartclub wilde een eigen biljarttafel aanschaffen, er was echter een klein probleem, de verenigingskas was niet toereikend, meneer JAN U SMIT was de redder in nood!
Hengelsportvereniging Werf de Noord, deze werd opgericht op 02-05-1952 en bestaat nog steeds! 
Reisvereniging, maakten regelmatig uitstapjes.
Personeelsvereniging, organiseerde ieder jaar meerdere feestavonden, alle verenigingen binnen Werf de Noord waren aangesloten bij de personeelsvereniging.
Naast bovenstaande activiteiten werd er 1 à 2 keer per jaar ook een puzzeltocht voor fietsers en brommers georganiseerd, meneer JAN U SMIT deed mee en kon met de prijsuitreiking smakelijk vertellen over de problemen van onderweg.
Naast de diverse verenigingen was er ook een Sociaal Voorzieningsfonds, dit fonds keerde een bedrag uit als het gezin van een werknemer onkosten had op medisch gebied dat niet door het ziekenfonds vergoed werd.
Werf de Noord was ook huizenbezitter, personeel kon bij de werkgever een huis huren, in de Oranjestraat hadden ze veel woningen. Rond 1970 werd personeel in de gelegenheid gesteld om de woning, waarin ze woonde, te kopen van het bedrijf. Het pensioenfonds van het bedrijf verstrekte vaak een hypotheek tegen een aantrekkelijk tarief. 

Variël Nederland N.V.
Midden 1963 werd de eerste mededeling gedaan aan de ondernemingsraad over het oprichten van een nieuwe activiteit voor Van der Giessen de Noord, namelijk de bouw van scholen.
Doordat het er in die tijd voor de scheepsbouwindustrie niet zo florissant uitzag, was tot deze diversificatie besloten om zodoende de werkgelegenheid voor een aantal werknemers zeker te stellen.
Enkele maanden later werd een licentiecontract afgesloten met de Zwitserse architect Stucky, de uitvinder van het Variël-systeem.
Omdat GN ook wel wat zag in de Duitse markt, werd besloten een Duitse medewerker aan te trekken, die deze markt zou gaan bewerken. Naam van de Duitse medewerker: dhr Urbschat.
Op 15 december 1963 werd Variël Nederland N.V. officieel in het handelsregister ingeschreven.
Eerst werden de elementen voor de scholen gebouwd op de helling van de Marineloods, gelegen naast de oprit van de brug over de Noord. Later verhuisde Variël Nederland N.V. naar de loodsen van verzinkerij Clements aan het Zuiderstek.
De diepladers met de elementen konden de bocht van het Zuiderstek - Dam niet nemen, ze reden rechtdoor via de Polderstraat - Voltastraat - Edisonweg naar de A-15. In de Polderstraat werd er wel eens een dakgoot afgereden.
Het computercentrum van GN in Krimpen aan de IJssel was ook een gebouw volgens het Variël-systeem.

VOLHARDING I:  
In 1929 gebouwd bij werf De Hoop te Neder-Hardinxveld. In 1967 voor fl. 1,-- verkocht aan Maritiem Museum Prins Hendrik te Rotterdam.
Tussen 1969 en 1971 is het schip volledig gerestaureerd bij de werf Van der Giessen-de Noord te Alblasserdam. Voor nadere informatie over de Volharding !: raadpleeg de website! 

Op de reparatiewerf van 'Werf de Noord' ligt de Smit Lloyd 52 op de helling. Het bedrijf had geen dok maar een helling. Deze reparatiehelling was voorzien van rails, op deze rails liepen platte wagens, op de 'voorste wagen' stonden 2 palen waartussen de voorsteven van het schip moest uitkomen. Het bedrijf had 4 van dit soort hellingen, 3 hellingen buiten en 1 helling overdekt voor marineschepen. 
SMIT-LLOYD N.V. te Rotterdam was een goede klant van de werf, er waren in de jaren zestig van de vorige eeuw een aantal schepen gebouwd te Alblasserdam en Krimpen aan de IJssel, voor kleinere en grotere onderhoudbeurten kwamen vele SMIT LLOYD'S naar Alblasserdam.
Het ging niet altijd goed met die reparatiehelling, onderstaande foto laat zien dat de SMIT LLOYD 44 kantelde.

Bij Werf de Noord, hadden ze sinds de 2e wereldoorlog 2 hellingen voor de reparatie van schepen. Later werd er nog een 3e reparatiehelling aangelegd. Ook de helling van de oude marineloods werd gebruikt als repatiehelling.
Op de foto hierboven wordt gewerkt aan het rechtzetten van de Smit Lloyd 44.
Dit werk duurde een kleine week, probleem was ook de eb en vloed
waardoor je niet continue kon doorwerken.

Ingang Werf de Noord, zoals deze was tot het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw, er waren te weinig parkeerplaatsen en een grote fietsenstalling. Portier BLOK staat in de deur van zijn portiersloge.

De marineloods wordt verkocht aan Oceanco, dit is een bedrijf dat luxe jachten bouwt. Door de luxe jachtenbouw in Alblasserdam is de scheepsbouw niet helemaal verloren gegaan. 
In 1992 worden de personeelsleden van van der Giessen de Noord aandeelhouder van het bedrijf, de aandelen worden in een stichting ondergebracht en komen in 1997 vrij. De aandelen zijn verkregen voor fl. 10,00 per stuk, als ze vrij komen zijn ze fl. 54,00 waard.
In september 1997 komt IHC-Caland met een bod op de aandelen van van der Giessen de Noord fl. 80,00 per aandeel.  
In 2000 worden er plannen gesmeed om van der Giessen de Noord Alblasserdam-zuid uit te breiden. In ieder geval blijven ze secties bouwen voor het moederbedrijf te Krimpen aan de IJssel.
11 september voltrok zich een ramp in de VS, 2 vliegtuigen boorden zich in 'the two towers', deze ramp met duizenden doden is er mede schuldig aan dat rederijen minder opdrachten verlenen voor het bouwen van luxe ferry's, deze schepen waren het paradepaardje van van der Giessen de Noord. 
Door allerlei omstandigheden komt het bedrijf in zwaar vaarwater terecht en per september 2002 wordt een reorganisatie afgekondigd voor een derde van het personeel, deze reorganisatie is het begin van het einde. Ondanks de vele goede contacten tussen rederijen en de scheepswerf komen er geen opdrachten meer, het einde nadert met rasse schreden.
Op 25 augustus 2003 heeft de directie, van van der Giessen de Noord, de trieste mededeling dat het bedrijf zijn poorten moet sluiten.
Vele families, in de Alblasserwaard en de Krimpenerwaard, waren hun leven lang, van vader op zoon, werkzaam bij van der Giessen de Noord. Eén voorbeeld Cornelis van Homoet vanaf 1907 tm 1957, zijn zoon Jacob van Homoet was er werkzaam vanaf 1939 tm 1983, de zoon van Jacob, ook weer een Cornelis van Homoet, was er werkzaam vanaf 1963 tm 31-08-2004.

Tewaterlating bij Werf de Noord te Alblasserdam.

Meneer Jan U Smit zwaait de bejaarden uit die een dag uitgaan (1971).

Werf de Noord kende een hecht personeelsbestand, velen hadden 40 dienstjaren, er waren ook werknemers die de 50 dienstjaren vol maakten. In november 2005 zijn er tientallen exemplaren werfnieuws binnengekomen en daarin staan veel mooie hoogtepunten, de jubilarissen van 40 en 50 dienstjaren die we tegenkomen zullen we vermelden onder de hierna volgende link.

Foto hierboven, van der Giessen de Noord te Alblasserdam, naast de brug over de Noord staat nog de oude marineloods, de loods linksboven, met het logo van GN, is de nieuwe marineloods, nu (2006) is deze loods in gebruik door OceAnco.